مالیات بر ارزش افزوده

از دیدگاه اقتصادی ارزش افزوده مابه التفاوت ارزش ستانده و ارزش داده است.ارزش افزوده تفاوت بین ارزش کالا ها و خدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده یک شخص در یک دوره معین می باشد، این مالیات در واقع نوعی مالیات بر فروش چند مرحله ای است که خرید کالا ها و خدمت واسطه ای را از مالیات معاف میکند، بر اساس این قانون از مصرف کننده به جای تولید کننده مالیات دریافت می شود و فشار مالیاتی بر تولید کننده کاهش میابد و منجر به افزایش سرمایه گذاری می گردد.

ماليات بر ارزش افزوده نوعي ماليات بر فروش چند مرحله اي است كه خريد كالاها و خدمات واسطه اي را از پرداخت ماليات معاف مي سازد. به عبارت ديگر، ماليات بر ارزش افزوده نوعي ماليات بر قيمت فروش است كه در اصل بار مالياتي آن بر دوش مصرف كنندگان نهايي بوده و اين ماليات براساس درصدي از ارزش افزوده در هر ‌‌مرحله اي از توليد اخذ مي شود.

مالیات بر ارزش افزوده که در بیشتر کشورها مالیات بر فروش می نامند، «مالیات غیر مستقیم» است که مصرف کننده (خریدار) آن را به همراه بهای خرید می‌پردازد و دریافت کننده (فروشنده) موظف است مقدار مالیات دریافتی را به خزانه دولت واریز کند. از آنجا که خود فروشنده نیز ضمن خرید اولیه چنین مالیاتی را پرداخته ولی مصرف کننده محسوب نمی‌شود، او می تواند کل «مالیات‌های ارزش افزوده» پرداختی خود را از کل «مالیات بر ارزش افزوده»های دریافتی کسر کرده و مابه تفاوت را به دولت بپردازد.

اشخاص حقیقی یا حقوقی که به عرضه کالا و یا ارائه خدمات و همچنین واردات ویا صادرات کالا و یا خدمات می پردازند طبق ضوابط مندرج در فراخوان هاي ثبت نام، مراحل اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم سازمان امور مالیاتی مکلف به ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده می باشند. کلیه مشمولین نظام ارزش افزوده مکلفند که در قبال عرضه کالا و خدمات مشمول این قانون ، صورتحسابی با رعایت قانون نظام صنفی و حاوی مشخصات متعاملین و مورد معامله به ترتیبی که از طرف سازمان امور مالیاتی اعلام میگردد ، صادر و مالیات متعلق را در ستون مخصوص درج نمایند و در مواردی که از ماشینهای فروش استفاده می شود ، نوار ماشین جایگزین صورتحساب میگردد . ضمناً کلیه کالاها و خدماتی که بدون صدور صورتحساب و رعایت دستورالعملها و سایر مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده عرضه گردند ، قاچاق محسوب خواهند شد. وصول مالیات کلیه مشمولین نظام ارزش افزوده که اقدام به ثبت نام نموده اند ، موظفند در زمان خرید یا واردات کالاها و خدمات ، علاوه بر بهای کالا وخدمات خریداری شده ، مالیات بر ارزش افزوده متعلق را نیز پرداخت نمایند. ولی از آنجا که این نظام مالیاتی یک نظام مالیاتی به منظور اخذ مالیات از فعالان اقتصادی نمی باشد ، این مالیات پرداختی طلب آنان از سازمان امور مالیاتی محسوب می گردد. از طرف دیگر فعالان اقتصادی ثبت نام شده باید در زمان عرضه کالاها و خدمات علاوه بر بهای کالاها و خدمات، مالیات بر ارزش افزوده متعلق را نیز از خریداران محصولات خود اخذ و آنرا بعنوان طلب دولت نزد خود نگهداری نمایند. ثبت و نگهداری اسناد و مدارک یکی دیگر از وظایف مشمولین نظام ارزش افزوده که اقدام به ثبت نام نموده اند این است که باید برای ثبت و نگهداری اسناد و مدارک مالیات و عوارض موضوع این قانون ، از دفاتر ، صورتحسابها و سایر فرمهای مربوط ، ماشینهای صندوق و یا سایر وسایل و روشهای نگهداری حساب که از طرف سازمان امور مالیاتی تعیین می گردد ، استفاده و مدارک مورد نظر را به مدت ده سال بعد از سال مالی مربوطه نگهداری نمایند. تسلیم اظهارنامه از دیگر تکالیف و وظایف مودیان مشمول و ثبت نام شده قانون مالیات بر ارزش افزوده ، انجام تسویه حساب مالیاتی از طریق ارائه اظهارنامه فصلی می باشد لذا در پایان دوره های مالیاتی سه ماهه ، هر یک از مودیان این نظام مالیاتی با تسلیم اظهارنامه ، حداکثر ظرف مدت پانزده روز از تاریخ انقضاء هر دوره مالیاتی سه ماهه ، پس از کسر طلب خود بابت مالیات ارزش افزوده های پرداختی از مالیاتهای وصولی به نیابت از دولت که نزد ایشان می باشد ، مانده را با سازمان امور مالیاتی تسویه می نماید. چنانچه میزان مالیات وصول شده توسط مودی بیشتر از میزان مالیات پرداخت شده باشد ، اظهارنامه این مودی بیانگر مانده مثبت و بدهی وی به دولت بوده و ما به التفاوت ، بعنوان مالیات قابل پرداخت ، باید به حساب سازمان امور مالیاتی پرداخت گردد ، ولی در صورتیکه طلب مودی از دولت بیش از طلب دولت از ایشان باشد ، می تواند مانده طلب خود را با ارائه درخواست مسترد نماید.

نرخ مالیات بر ارزش افزوده

برای سال ۹۲ مالیات ارزش افزوده بنزین ۳۰ درصد تعیین شده است که ۲۰ درصد مالیات و ۱۰ درصد آن عوارض سهم شهرداری ها است.همچنین مالیات بر ارزش افزوده نفت سفید و گازوئیل ۱۳٫۴ درصد، نفت کوره ۸٫۶ درصد و سیگار ۱۵ درصد اعلام شده است. نرخ مالیات ارزش افزوده دیگر کالاها طبق قانون برنامه پنجم توسعه، شش درصد است، که 3.6% آن مالیات و 2.4% آن عوارض می‌باشد.

مأخذ محاسبه ماليات

مأخذ محاسبه ماليات، بهاي کالا يا خدمت مندرج در صورتحساب خواهد بود. در مواردي که صورتحساب موجود نباشد ويا از ارائه آن خودداري شود ويا به موجب اسناد ومدارک مثبته احراز شود که ارزش مندرج درآنها واقعي نيست، مأخذ محاسبه ماليات بهاي روز کالا يا خدمت به تاريخ روز تعلق ماليات مي باشد.

موارد زير جزء مأخذ محاسبه ماليات نمي باشد:

الف- تخفيفات اعطائي؛

ب- ماليات موضوع اين قانون که قبلاً توسط عرضه کننده کالا يا خدمت پرداخت شده است؛

ج- ساير مالياتهاي غير مستقيم وعوارضي که هنگام عرضه کالا يا خدمت به آن تعلق گرفته است.